صنایع دستی چیست؟
پیدایش صنایع دستی
در حدود 8000 سال قبل که به عصر «نوسنگی» معروف است، مردمی در منطقه وسیعی در آسیای جنوب غربی زندگی می کردند که برای نخستین بار در گروههای کوچک جمع آمده، در یک مکان ساکن شدند و اولین دهکده ها را به وجود آوردند. آثار به دست آمده از دوران پارینه سنگی، میان سنگی و نوسنگی، گواه بر فعالیت انسان در ساخت ابزار و وسایل سنگی است. ابزارهایی چون تیغه های دندانه دار و به شکلهای مختلف هندسی در مکانهایی مانند بیستون و غارهای هوتو و کمربند به دست آمده است. انسانی که یاد گرفته بود با کاشتن دانه های خوراکی مقدار بیشتری از آن را به دست آورد، ناگزیر بود آن را در جایی ذخیره کند. او ظرفهایی را می خواست که در برابر گرما و رطوبت هوا مقاومت داشته باشد و غلات، در آن فاسد نشود. از این رو انسان دوران نوسنگی با الهام از همان شکلهای طبیعی و با آمیختن آب و خاک، اولین ظرفهای سفالی را ساخت.
صنایع دستی چیست؟
صنایع دستی که هم می تواند، حالت کارگاهی و هم حالت خانگی داشته باشد، همانند صنایع کوچک قابلیت استقرار در شهر و روستا را دارد، بدون نیاز به فن آوری پیشرفته، بیشتر متکی به تخصصهای بومی و سنتی است و قسمت اعظم مواد اولیه مصرفی آن در داخل کشور قابل تهیه می باشد. افزون بر این، صنایع دستی هر دو ویژگی مصرفی و هنری را داشته، برخوردار از بینش، ذوق، اندیشه و فرهنگ تولید کننده نیز هست و در مجموع آن را یک «هنر- صنعت » نامیده اند .
صنایع سنگین
صنایع سنگین زمینه ساز توسعه اقتصادی هر کشور است و از آن به عنوان «صنایع مادر» نیز یاد می شود؛ نیازمند سرمایه گذاری بسیار زیاد، ماشین آلات و تجهیزات عمده نیروی انسانی و برخوردار از تخصصهای فنی می باشد.
صنایع سبک
صنایع سبک در مقایسه با صنایع سنگین، نیازمند تجهیزات و به همان نسبت سرمایه کمتر و نیروی انسانی با تخصصهای نسبتاً پایین است. لازمه استقرار آن، بهره گیری از ماشین آلات خودکار و نیمه خودکار است.
ویژگیهای صنایع دستی ایران
١. صنایع دستی ایران محملی برای میراث فرهنگی و هنری این مرز و بوم است که ریشه در اعتقادات مذهبی و باورهای قومی و نیز قوه ابتکار و خلاقیت استادکاران ایرانی دارد.
2. امکان تأمین قسمت عمده مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی؛
3. همانند و شبیه نبودن این فرآورده های تولید به یکدیگر؛
4. انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به وسیله دست و ابزار و وسایل دستی؛
5. خود مصرفی بودن بخش عمده تولید و برآورده ساختن نیازهای داخلی؛
ویژگیهای صنایع دستی از نظر اقتصادی
1. سهولت ایجاد مراکز تولید؛
2. بی نیازی به سرمایه های کلان؛
3. اشتغال زا بودن این «هنر - صنعت»؛
4. وجود ارزش افزوده بالا؛
5. جنبه های کاربردی و تزئینی؛
6. داشتن زمینه ای مناسب برای جلب جهانگرد و صادرات؛
طبقه بندی صنایع دستی ایران
1. طراحی سنتی و نگارگری
2. سفالگری و سرامیک سازی
3. بافته های داری
4. نساجی سنتی
5. شیشه گری
6. هنرهای مرتبط با فلز
7. هنرهای مرتبط با چوب
8. رنگرزی و چاپ سنتی
9. صحافی و جلد سازی سنتی
10. آثار لاکی و روغنی
11. رودوزی ها و بافتنی ها
12. سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ
13. حصیر بافی
14. فرآورده های پوست و چرم
15. سایر صنایع دستی
